Professionele cultuurontwikkeling
Bij elke verandering in de school, hoe klein en lokaal ook, is aan de orde hoe gaan we in dit leerproces met elkaar om? Cultuur is de manier waarop we samen werken en leren. In de school zijn daarin grofweg drie te onderscheiden culturen te onderkennen: de ambtelijke, de politieke en de professionele cultuur (van Emst, 2012)
Bij leiding geven aan een veranderingsproces is aandacht schenken aan de professionele cultuur ontwikkeling niet alleen een vereiste voor succes, maar juist ook een voor de hand liggend aandachtspunt om tegelijk met het leerproces in de school die de verandering teweeg brengt aan te werken. Hanteren van de professionele cultuur betekent mensen inzetten waar zij goed in zijn (erkende ongelijkheid), gebruik maken van expertise in het team (coaching door collega’s) en werken met professionele standaarden.
Ondersteuning op het gebied van professionele cultuurontwikkeling kan verschillende verschijningsvormen hebben:
- Individuele coaching van leidinggevenden.
- In netwerk verband met team/schoolleiders uitwisselen over het aansturen van veranderprocessen in de school
- Een trainingsdag met het “Spel van verandering”.
- Training van werkgroepleden die in de school voortrekkers zijn van een veranderingsproces.
Doelgroep: Docenten die het voortouw willen nemen in een bepaalde verandering in de school (in dit voorbeeld toetsen aanpassen). Meestal zijn de leden van de werkgroep bijv. LC-docent, een expert op het onderhavige gebied, en een teamleider van de betreffende afdeling. Lid van een teach and learn netwerk, etc.
Duur van de training: Startdag met drie vervolgbijeenkomsten van 1 middag. (5 dagdelen)
Omvang: 30 uur voor de looptijd van het traject.
- Startdag:
- Inleiding over school ontwikkeling, met het model van v. Emst (wybertje)
- Koers van het project articuleren
- Inhoudelijke discussie, over het waarom en wat en afstemming.
- Drie culturen leren kennen en herkennen van situaties in de school bij deze culturen
- Inhoudelijk leiderschap ontwikkelen door expertise op te bouwen over de inhoud van het veranderingsproces, (in dit geval wat is belangrijk bij toetsen)
- De rol van werkgroepleden tijdens docentbijeenkomsten o.l.v. STA.
Na de startdag zijn werkgroepleden alert op situaties in het dagelijks werk in de school, die hen doen herinneren aan de professionele cultuur standaarden. Zij verzamelen incidenten om te bespreken tijdens de volgende middag met de werkgroep.
De werkgroep middagen worden vaak zo geprogrammeerd dat er telkens kan worden teruggeblikt op een trainingsmiddag met docenten.
- Middag I
- Herkennen van / of ontbreken van professionele cultuur kenmerken in de school bij situaties die zich hebben voorgedaan tijdens het leer-werkproces bij de verbetering van de toetsen.
- Oefening in coachende gesprekken voeren
- Analyse van de cultuur situatie in de school / afdeling
- Concrete acties voorbereiden om de professionele cultuur in de school te versterken.
Tussen middag I en II zoeken werkgroep leden elkaar in duo’s op om hun ervaringen te delen en te leren van elkaar.
- Middag II.
- Rolopvatting en verheldering van de verschillende rollen bij de actoren in het veranderingsproces.
- Omgaan met weerstand
- Oefening in casusgerichte rollenspelen
- Vorm geven van evaluatie en reflectie in het team
Tussen middag II en III ondernemen de werkgroepleden acties gericht op het versterken van het lerende vermogen van de school/ het team. Dat betekent passende evaluatie en reflectie vragen stellen, in bij het leerproces passende vormen. .
- Middag III
- Met de schoolleiding en de werkgroepleden wordt een derde middag gehouden om vast te stellen wat het veranderingstraject teweeg gebracht heeft. Uitdrukkelijk wordt daarbij ook de professionele cultuur ontwikkeling als opbrengstenpunt betrokken. Dat uit zich wat deelnemers aan het proces benoemen als resultaat, en vooral de wijze waarop er over elkaar wordt gesproken.
- Op basis van de uitgestippelde koers van de startdag, worden verstandige vervolgstappen geprogrammeerd met het doel de opbrengsten van het veranderingsproces te kunnen borgen in de school.